مقایسه سوییچ پرداخت داخلی با شبکههای بینالمللی مانند Visa و MasterCard
توسط: بانکداری مدرن امروز بدون وجود سوییچهای پرداخت قابل تصور نیست. در ایران، شبکههایی مانند شتاب و شاپرک وظیفه هدایت و پردازش تراکنشها را در سطح ملی برعهده دارند، در حالی که در سطح جهانی، غولهایی مانند Visa، MasterCard و Amex شبکههایی گسترده و پیوسته ایجاد کردهاند که پرداختها را در سراسر جهان مدیریت میکنند. تفاوت میان این دو اکوسیستم، چه از نظر ساختاری و چه از نظر استانداردها و سطح امنیت، موضوعی است که شناخت آن برای فعالان صنعت بانکی و پرداخت اهمیت زیادی دارد.
در ایران، سوییچ داخلی از سه لایه اصلی تشکیل شده است: سوییچ هر بانک که تراکنشهای داخلی همان بانک را مسیردهی میکند، شبکه شتاب که وظیفه مسیردهی تراکنشهای بینبانکی را برعهده دارد، و شبکه شاپرک که مدیریت تراکنشهای پرداخت شامل دستگاههای کارتخوان، درگاههای اینترنتی و پرداختهای موبایلی را به عهده دارد. این ساختار تنها برای کارتها و تراکنشهای داخل کشور قابل استفاده است و کارکردی محدود به مرزهای ایران دارد.
در مقابل، سوییچهای بینالمللی مانند Visa و MasterCard از معماری گستردهتری بهره میبرند و توانایی پردازش تراکنش در سراسر جهان را دارند. این شبکهها استانداردهای امنیتی یکپارچه و پیچیدهتری را اجرا میکنند و علاوه بر پرداختهای حضوری، پرداختهای اینترنتی و موبایلی را نیز پشتیبانی میکنند. فناوری EMV، سیستمهای ضدتقلب پیشرفته و موتورهای تحلیل ریسک تنها بخشی از توانمندی این شبکههاست که باعث ایجاد امنیت و پایداری در سطحی بسیار گستردهتر میشود.
یکی از تفاوتهای مهم این دو نوع سوییچ، استاندارد پیام است. هرچند هر دو از استاندارد ISO 8583 استفاده میکنند، نسخه مورد استفاده در شبکههای بینالمللی بسیار کاملتر و پیشرفتهتر از نسخه بومیشدهای است که در ایران به کار میرود. این تفاوت باعث میشود شبکههای خارجی امکان ثبت جزئیات بیشتر و مدیریت پیچیدهتر تراکنشها را داشته باشند. از نظر امنیت نیز شبکه داخلی ایران با وجود سطح امنیت مناسب، محدود به چارچوبهای ملی است، در حالیکه شبکههای جهانی از فناوریهایی مثل Tokenization، احراز هویت سهبعدی و الگوریتمهای تشخیص تقلب چندلایه استفاده میکنند که سطح ریسک را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد.
هر شبکهای زمانی معنا پیدا میکند که مرزها نتوانند سرعت، امنیت و اعتماد را از آن بگیرند؛ زیرا در جهان ارتباطات، قدرت واقعی نه در گستردگی جغرافیا، بلکه در توانایی پیوند دادن بیوقفهٔ انسانها، سیستمها و ارزشهاست.
گستره جغرافیایی نیز یکی دیگر از تمایزهای اساسی است. کارتهای بانکی صادرشده در ایران تنها داخل کشور قابل استفادهاند، اما کارتهای بینالمللی در بیش از دویست کشور و میلیونها پذیرنده معتبر هستند. علاوه بر این، مدل کسبوکار و ساختار هزینهها نیز در این دو سیستم تفاوت چشمگیری دارد. در ایران کارمزدها عمدتاً یارانهای و کنترلشده هستند، اما در شبکههای جهانی، هزینهها بر اساس نوع کارت، ریسک تراکنش، قوانین کشور مقصد و مدل کسبوکار پذیرنده تعیین میشوند.
